viman apghat : आजपर्यंत भारतात झालेले विमान अपघात 

 आजपर्यंत भारतात झालेले विमान अपघात 

( राजकीय लाईव्ह टीम)

आधुनिक भारताने विज्ञान व तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने अवकाशापर्यंत झेप घेतली असली, तरी आकाशातील प्रवास अजूनही पूर्णतः सुरक्षित झाला आहे असं म्हणता येणार नाही. भारतात आतापर्यंत अनेक छोटे-मोठे विमान अपघात झाले आहेत, ज्यांनी केवळ जीवितहानीच केली नाही, तर हवाई सुरक्षेविषयी अनेक गंभीर प्रश्नही उपस्थित केले. काही अपघात दहशतवाद्यांच्या कारवायांमुळे झाले, काही वैमानिक चुकांमुळे, तर काही तांत्रिक बिघाडामुळे.

 महत्त्वाचे नागरी विमान अपघात (Civil Aviation Crashes)

1. एअर इंडिया फ्लाइट 855 – १९७८

मुंबईहून दुबईला जाणाऱ्या या विमानाचा समुद्रात अपघात झाला. कारण – दिशादर्शक उपकरणाचा बिघाड आणि पायलटची चुकीची प्रतिक्रिया.
 मृत्यू: २१३
 शिकवण: डिजिटल उपकरणांवर संपूर्ण अवलंबित्व धोकादायक ठरू शकते.

2. एअर इंडिया फ्लाइट 182 – १९८५

कॅनडाहून भारताकडे येणाऱ्या या विमानात आयर्लंडजवळ बॉम्बस्फोट झाला.
 मृत्यू: ३२९
 कारण: खालिस्तानी अतिरेक्यांकडून ठेवलेला बॉम्ब
 शिकवण: आंतरराष्ट्रीय टेरर नेटवर्क आणि भारतीय प्रवाशांची असुरक्षितता

3. इंडियन एअरलाइन्स फ्लाइट 605 – १९९०

बंगळुरूमध्ये लँडिंग करताना रनवेच्या आधीच धडक.
 मृत्यू: ९२
 शिकवण: रनवे व एअर ट्रॅफिक कंट्रोल यामधील समन्वय अत्यावश्यक.

4. मंगलोर एअर इंडिया एक्सप्रेस 812 – २०१०

रनवेवरून विमान घसरलं व थेट दरीत कोसळलं.
 मृत्यू: १५८
 कारण: पायलटने लँडिंगसाठी खूप उशीर केला.
 शिकवण: तांत्रिक बाबीबरोबरच मानवी निर्णय महत्वाचा ठरतो.

5. कोझिकोड एअर इंडिया एक्सप्रेस – २०२०

कोरोनाच्या पार्श्वभूमीवर “वंदे भारत मिशन” अंतर्गत हे विमान दुबईहून येत होतं. मुसळधार पावसात विमान रनवेवरून घसरलं.
 मृत्यू: २१
 शिकवण: हवामानानुसार हवाई वाहतूक धोरणांची गरज

 लष्करी विमान अपघात (Military Crashes)

 MiG-21 मालिका अपघात

“उडता कफन” म्हणवल्या जाणाऱ्या या फायटर जेट्सने अनेक वैमानिकांचे प्राण घेतले.
 गेल्या दशकात ४० पेक्षा अधिक अपघात
 कारण: जुनी विमाने, रखरखावात त्रुटी
 शिकवण: नवीन तंत्रज्ञान आणि विमान बेडे तातडीने आवश्यक

 CDS बिपिन रावत हेलिकॉप्टर क्रॅश – २०२१

Mi-17V5 हेलिकॉप्टर तामिळनाडूच्या पर्वतरांगेत कोसळले.
 मृत्यू: १३ जण, ज्यात भारताचे पहिले CDS होते
 कारण: खराब हवामान
 शिकवण: हाय-प्रोफाईल व्यक्तींच्या सुरक्षेसाठी स्वतंत्र प्रोटोकॉल आवश्यक

 विमान अपघातांची कारणे – एक झलक

 काय शिकायला हवे?

1. हवाई वाहतूक मंत्रालयाची यंत्रणा अधिक पारदर्शक हवी
2. प्रत्येक अपघातानंतर तपास अहवाल सार्वजनिक व्हायला हवा
3. पायलट व तांत्रिक स्टाफचे सातत्याने प्रशिक्षण आवश्यक
4. नवीन विमानांचा पुरवठा आणि MiG-21 ची निवृत्ती तातडीची
5. हवामानाशी निगडित अलर्ट सिस्टीम अधिक अद्ययावत व्हावी

 निष्कर्ष

भारताची हवाई क्षमता दिवसेंदिवस प्रगती करत असली तरी सुरक्षितता ही अजूनही एक मोठी बाब आहे. नागरी आणि लष्करी – दोन्ही क्षेत्रात सुधारणा आवश्यक आहेत. प्रत्येक अपघातानंतर “काहीतरी शिकतो” हे म्हणण्यापेक्षा ते शिकलेले पुढच्या पिढीच्या सुरक्षिततेसाठी लागू केलं जातंय का हे महत्त्वाचं आहे

Author: Rajkiya Live

दिनेशकुमार ऐतवडे रा. समडोली ता. मिरज जि. सांगली हे गेल्या 25 वर्षांपासून पत्रकारिता क्षेत्रात आहेत. Bsc झाल्यानंतर शांतीनिकेतन मधून पत्रकारितेची पदवी घेतली. 1999 मध्ये त्यांनी लोकमत मधून आपल्या कामाला सुरुवात केली. त्यानंतर 1 एप्रिल 2000 ते 20 jully 2020 परेंत तरुण भारत च्या सांगली आवृत्ती मध्ये उपसंपादक पदावर काम केले. सध्या ते दैनिक जनप्रवास मध्ये उपसंपादक म्हणून काम करीत आहेत. राजकारण हा त्यांच्या मुख्य विषय आहे. सांगली, कोल्हापूर, आणि हातकणंगले लोकसभा मतदार संघावर त्यांनी भरपूर लिखाण केले आहे.