दिनेशकुमार ऐतवडे

ai in agricultar : एआय (कृत्रिम बुद्धिमत्ता) तंत्रज्ञानावर आधारित शेती म्हणजे काय? : जगात आता सर्वत्र एआय तंत्रज्ञानाचीच चर्चा सुरू आहे. सर्वच क्षेत्रात एआयचा वापर सुरू झाला आहे. आता खेड्यापाड्यातील शेतीही एआय तंत्रज्ञानावर होणार आहे. राज्य सरकारने त्यासाठी पुढाकार घेतला असून, माजी मंत्री जयंत पाटील यांची एआय. तंत्रज्ञान टास्कफोर्सच्या अध्यक्षपदी निवड करण्यात आली आहे. आता नेमके एआय तंत्रज्ञानावर शेती कशी होते, त्यासाठी काय करावे लागते. याचा घेतलेला हा आढावा…

ai in agricultar : एआय (कृत्रिम बुद्धिमत्ता) तंत्रज्ञानावर आधारित शेती म्हणजे काय?

एआय आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने शेती अधिक उत्पादक, अचूक आणि फायदेशीर बनू शकते. यामध्ये सेन्सर, ड्रोन, मशीन लर्निंग, डेटा अ‍ॅनालिटिक्स चा समावेश असतो.

एआय आधारित शेती करण्यासाठी आवश्यक तंत्रज्ञान

1. स्मार्ट सेन्सर आणि खेढ डिव्हाइसेस
मातीतील ओलावा, पोषणतत्त्वे, कि पातळी मोजण्यासाठी सेन्सर वापरले जातात.
हवामान बदलाचा अंदाज घेण्यासाठी वेदर सेन्सर बसवले जातात.
खेढ डिव्हाइसेसद्वारे जमिनीच्या आरोग्यावर सतत नजर ठेवता येते.

2. ड्रोन आणि रोबोटिक तंत्रज्ञान
ड्रोनच्या मदतीने जमिनीचा नकाशा तयार करता येतो, तसेच कीटक व रोगराईवर नियंत्रण ठेवता येते.
रोबोटिक तंत्रज्ञानाने तण नियंत्रण, कीटकनाशक फवारणी आणि खते पसरवण्याचे काम सोपे होते.

3. मशीन लर्निंग आणि डेटा अ‍ॅनालिटिक्स
हवामान, मातीची गुणवत्ता, पीक वाढीचे नमुने यावर आधारित पूर्वानुमान करता येते.
एखाद्या शेतात कोणते पीक अधिक फायदेशीर ठरेल याचा अंदाज घेतला जातो.
शेती उत्पादनाचा डेटा संकलित करून योग्य निर्णय घेता येतो.

4. स्वयंचलित सिंचन प्रणाली
मृदाचे ओलाव्याचे प्रमाण ओळखून स्वयंचलितपणे पाणीपुरवठा करणार्‍या प्रणाली विकसित केल्या जातात.
यामुळे पाण्याचा योग्य वापर होतो आणि वाया जाणे टाळले जाते.

5. कीटक आणि रोग व्यवस्थापन
एआय आधारित अ‍ॅप्स आणि सॉफ्टवेअरच्या मदतीने शेतकर्‍यांना कीटक किंवा आजार लवकर ओळखता येतात.
काही एआय प्रणाली स्वतःच औषध फवारणी करण्याची शिफारस करतात.

6. पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह आणि एआय तंत्रज्ञान
उपग्रह आणि जीआयएसच्या मदतीने शेतीसाठी उत्तम जमिनीचा अभ्यास केला जातो.
पिकांच्या आरोग्याविषयी पूर्वानुमान व विश्लेषण केले जाते.

एआय आधारित शेती करण्यासाठी काय करावे लागते?

1. योग्य तंत्रज्ञान निवडणे – आपल्या शेतीच्या प्रकारानुसार सेन्सर, ड्रोन, किंवा स्वयंचलित सिंचन प्रणाली निवडा.
2. डेटा संकलन आणि विश्लेषण – Aख आधारित अ‍ॅप्स किंवा सॉफ्टवेअर वापरून हवामान, मृदा गुणवत्ता, आणि उत्पादन याचा डेटा गोळा करा.
3. शेतीसाठी स्मार्ट उपकरणांची जोडणी – खेढ आधारित सिंचन प्रणाली व हवामान सेन्सर लावणे फायदेशीर ठरते.
4. प्रशिक्षण आणि सल्ला घेणे – कृषी विद्यापीठे, संशोधन संस्था, किंवा कृषी विस्तार केंद्रांशी संपर्क साधून Aएआय आधारित शेतीसाठी मार्गदर्शन घ्या.

एआय तंत्रज्ञानाच्या मदतीने शेतीचे फायदे

खर्च कमी होतो – खते, पाणी, आणि औषधे यांचा योग्य वापर केल्याने अनावश्यक खर्च टाळता येतो.
उत्पन्न वाढते – अचूक अंदाज आणि व्यवस्थापनामुळे उत्पादन अधिक होते.
पर्यावरणपूरक शेती शक्य होते – नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा योग्य उपयोग होतो आणि प्रदूषण कमी होते.
मानवी श्रम कमी लागतात – स्वयंचलित उपकरणांमुळे वेळ आणि मेहनत वाचते.

निष्कर्ष
एआय तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर केल्यास शेती अधिक शाश्वत, फायदेशीर आणि आधुनिक बनू शकते. डिजिटल तंत्रज्ञानाच्या मदतीने शेतकर्‍यांना उत्तम निर्णय घेता येतात आणि शेती अधिक अचूक पद्धतीने करता येते.

Author: Rajkiya Live

दिनेशकुमार ऐतवडे रा. समडोली ता. मिरज जि. सांगली हे गेल्या 25 वर्षांपासून पत्रकारिता क्षेत्रात आहेत. Bsc झाल्यानंतर शांतीनिकेतन मधून पत्रकारितेची पदवी घेतली. 1999 मध्ये त्यांनी लोकमत मधून आपल्या कामाला सुरुवात केली. त्यानंतर 1 एप्रिल 2000 ते 20 jully 2020 परेंत तरुण भारत च्या सांगली आवृत्ती मध्ये उपसंपादक पदावर काम केले. सध्या ते दैनिक जनप्रवास मध्ये उपसंपादक म्हणून काम करीत आहेत. राजकारण हा त्यांच्या मुख्य विषय आहे. सांगली, कोल्हापूर, आणि हातकणंगले लोकसभा मतदार संघावर त्यांनी भरपूर लिखाण केले आहे.